Vazelin, petrol arıtma işlemi sırasında kuyularının alt tabakasında bulunan bir maddedir. Dolayısıyla doğal veya ekolojik bir madde değildir. Vazelin kozmetik sanayinde kullanılmak üzere arındırılarak kullanıldığı söylenmesine rağmen, içeriğinde hidrokarbonlar gibi zararlı maddeler bulunması dikkatle ele alınması gereken bir konudur.

Vazelin Ciltte Nasıl Etki Yapar?

Vazelinin ciltte bariyer oluşturma özelliğinden dolayı, losyonlardan bebek bakım ürünlerine kadar pek çok üründe kullanılır. Etiketlerde:

• Petrolatum,
• Mineral oil,
• Liquid paraffin, veya
• Paraffin  oil olarak yazılır.

Cildin nemini korumasına yardımcı olması iyi bir özellik gibi görünse de olumsuz etkileri de çalışmalarla kanıtlanmıştır. Vazelin suda çözünmediği ve suyu geçirmediği için ciltte bir bariyer oluşturur. Bu ilk bakışta iyi gibi görünse de, aslında gözenekleri tıkadığı, bakteri ve kalıntıları da ciltte bloke ettiği anlamına da gelmektedir. Bu yüzden özellikle yanık ve güneş yanıklarında kullanılmamalıdır, çünkü ısıyı bloke ederek, vücudun iyileşme mekanizmasını bozar.

Cildin suyunu koruyarak nemli kalmasını sağlaması sanki iyi bir özellik gibi görünmesine rağmen, bu aslında vazelinin içindeki besleyici veya yararlı bir içerikten kaynaklanmamaktadır. Eğer cildimizin nemini koruyarak beslemek istiyorsak vazelin yerine alternatif doğal maddeler kullanmalıyız.

Vazelin ve Problemler

Gözenekleri tıkama potansiyelinin yanı sıra, vazelin vücudumuzda daha büyük problemlere de yol açabilir.

Zararlı Hidrokarbonlar

Vazelin ciltte sadece bariyer görevi görür, metabolize edilerek değil, yavaş yavaş zamanla cildin yüzeyinden atılır. Bunun anlamı, kakao yağı, balmumu gibi bariyer etkisi gösterirken, vücudu besleyici bir özelliği yoktur. Ayrıca hidrokarbonlar gibi içeriklerinin yağ hücrelerinde depolandığı da kanıtlanmıştır.

2011 yılında yapılan çalışmada (1) ‘kişi başına alınan 1 g hidrokarbonun vücuda alınan en büyük miktardaki atık madde olduğuna dair güçlü kanıtlar olduğu bulunmuştur. Hidrokarbonlar, ciltten emilerek, gıdalarla ve solunarak vücuda alınır ve kontaminasyona sebep olurlar.

Bu çalışmalarda (2,5,6,8), hem hidrokarbonların uzun vadede vücutta depolanması hem de anne sütüyle çocuğa geçişi değerlendirildi.  Yağ dokusu örneklerinin ve anne sütünün incelenmesi sonucunda, yağ dokusundaki birikim miktarıyla, anne sütündeki hidrokarbonların miktarı arasında direk bağlantı bulundu.

Ayrıca, çalışmada beslenme alışkanlıkları ve hidrokarbon düzeyleri arasında bağlantı bulunmazken, kozmetik ve güzellik ürün kullanımı ile hidrokarbon düzeyleri arasında güçlü bir bağlantı bulundu. Dolayısıyla kozmetik ürünlerin hidrokarbon kontaminasyonunun ana kaynağı olabileceği gösterildi (2).

Bu çalışma özellikle emziren anneler için de önemli bir kaynaktır çünkü henüz emzirme sırasında kontaminasyon başlayarak vücutta birikerek atılması daha zor olmaktadır.

Kollajen Bozulması

Vazelin / mineral yağlar ciltte kollajenin işlevinin bozulmasına da neden olmaktadır.

Esas olarak, vazelin cilde sürüldüğü zaman, cildin nefes almasını ve beslenmesini engeller. Böylece hücrelerin yenilenmesi yavaşlar, cilt nemini ve sağlıklı görünümünü kaybederek, kollajen yapısı bozulur. Kozmetiklerle cildi güzelleştirmeye çalışırken, cilt bozulmasına neden olur.

Östrojene Etkileri

Östrojen ve progesteron hormonu arasındaki dengenin bozulması günümüzdeki güncel sorunlardan biridir. Östrojen hormonu artında progesteron düzeyi azalarak, üreme, menstrual sorunlar, oto-immun problemlerin yanı sıra, uykusuzluk, beslenme sorunları ve kronik hastalıklar ortaya çıkmaktadır.

Vazelin içeren pek çok ürün xenoestrogen içermektedir. Yapılan çalışmalarda (1,2,7) bu kimyasalların hormon reseptörlerini etkileyerek östrojen artışına neden olduğu gösterilmiştir.

Diğer Ciddi Problemler

Petrol türevli ürünlerde 1,4 dioxane gibi diğer tehlikeli kimyasallar da bulunabilmektedir. Bu kimyasallar östrojen dengesini bozarak kronik hastalıklara sebebiyet vermektedir (3).

Sadece küçük miktarda vazelinin solunması sonucunda bile pnömoniye neden olduğu bir çalışma yayınlanmıştır (4).

VAZELİN YERİNE ALTERNATİF DOĞAL MADDELER NELERDİR?

• Shea Butter – Zengin Vitamin A, E ve faydalı yağ asitleri içeriği sayesinde cildi besleyen doğal bir yağdır. Ciltte kollajen üretimini artırır.
• Kakao yağı - Zengin antioksidan ve faydalı yağ asitleri içeriği sayesinde cilt için iyi bir bileşendir. Yaşlanma karşıtı etkileri vardır. 
• Balmumu – Vazelin gibi bariyer etkisi gösteren fakat zararlı hidrokarbonları içermeyen balmumu iyi bir doğal kaynaktır.
• Hindistan cevizi yağı – Vücuda pek çok faydaları olduğu gibi, cildi besleyen yağ asitleri ve laurik asit içerikleriyle cilt için iyi bir doğal kaynaktır.
• Badem yağı – Cildi besleyici özelliğe sahiptir.

Kaynaklar:

1. Concin N¹, Hofstetter G et all. Evidence for cosmetics as a source of mineral oil contamination in women. J Womens Health (Larchmt). 2011 Nov;20(11):1713-9.
2. Vrabie CM¹, et all. Specific in vitro toxicity of crude and refined petroleum products: II. Estrogen (alpha and beta) and androgen receptor-mediated responses in yeast assays. Environ Toxicol Chem. 2010 Jul;29(7):1529-36.
3. EWG Research shows 22 percent of all cosmetics may be contamined cancer-causing impurity. 2007 Feb.
4. Brown AC¹, et all. Exogenous lipoid pneumonia due to nasal application of petroleum jelly. Chest. 1994 Mar;105(3):968-9
5. Concin N¹, Hofstetter G. Exposure of babies to C15-C45 mineral paraffins from human milk and breast salves. Food Chem Toxicol. 2008 Feb;46(2):544-52.
6. Noti A, Grob K, Biedermann M, Deiss U, Brüschweiler BJ.Regul Toxicol Pharmacol. 2003 Dec; 38(3):317-25
7. Marth C, Siegl H, et al.J Womens Health (Larchmt). Evidence for cosmetics as a source of mineral oil contamination in women. 2011 Nov; 20(11):1713-9.
8. Wang RY, Needham LL. Environmental chemicals: from the environment to food, to breast milk, to the infant. J Toxicol Environ Health B Crit Rev. 2007 Dec; 10(8):597-609